* İki tesettürlü kadın… Biri başını örtmüş ama giysileri rengarenk parlak ve cırtlak, görenin gözüne batıyor. Bakan bir daha bakıyor. Erkeklerin dikkatini, açık kadınlardan daha fazla üzerine çekiyor. Kadın değil sanki gökkuşağı… Öteki kadın çok sade, göze batmayan bir renge bürünmüş, hürmet telkin ediyor. Bu iki kıyafetten hangisi mazbuttur, dine ahlaka bilgeliğe ve sağduyuya uygundur.
* İki muhalif… Biri, çok etkili ve güçlü muhalefet yapıyor ama kibar ve seviyeli… Tenkit ettiği kimseyi beyefendi… müsaadenizle… istirham ediyorum… insaf buyurunuz diyerek perişan ediyor… Öteki de muhalif ama cazgır cerbezeli ve canavar serseri agresif muhalif. Üslubu düşük bayağı ve kaba. Doğruların yanına bir yığın yalan iftira hakaret karıştırıyor, deli danalar gibi rezilce saldırıyor, fitne ve fesat çıkartıyor, yıkıcı hareket ediyor. Hangisi üstündür?
* İki tahsilli ve varlıklı adam yemek yiyor. Biri ağır ve sakin… Kibar ve nazik… Yemeği yiyor, ona saldırmıyor. Yiyişinde asalet var. Ötekinin gözleri yemeği görünce fincan gibi açılıyor, içlerinden şeytanî şerareler saçılıyor. Ağzı sanki bir faraş. Yemeğe hücum!.. Kısa zamanda silip süpürüyor, bu arada acelesinden yemekle birlikte epey hava yuttuğu için garç diye geğiriyor. Hangisi üstündür bunların?
* Ailece pikniğe gidiyorlar. Kimseyi rahatsız etmeden sakince efendice güzelce karınlarını doyuruyorlar, çaylarını içiyorlar. Giderken etrafı topluyorlar, en ufak bir çöp bırakmıyorlar, tertemiz terk ediyorlar. Öteki aile bir felaket. Gürültü patırtı mangal dumanları ızgara kokuları haykırışlar kahkahalar ha hahihoho, çocuklarının topu başka bir ailenin sofrasının ortasına düşüyor, kavga çıkıyor, yaka paça, yırtılan gömlekler, şişen gözler, çürükler, ulan ben seni yerim be!.. Dönüşte etrafı çöplük yangın yeri savaş alanı gibi bırakıyorlar. Hangisi?
* Birinci gazete: Doğru, ciddî, seviyeli haberlerle, yorumlarla dolu. Önemli konularda seviyeli analizler yayınlıyor. Harika röportajlar… Okuyan aydınlanıyor. İkincisi: Gazete değil pislik. Yalan dolan iftira saptırma dezenformasyon müstehcen resimler, genelev bülteni… Ya yıkıcı muhalefet yapıyor, yahut yalakalık ve yağcılık, fitne fesat kumkuması. Hangisi hangisi?
* İki liseli genç. Biri efendi mi efendi. Üzerinden ciddiyet, kibarlık, centilmenlik akıyor. Efendim diye konuşuyor. Derslerine çalışıyor, kopya çekmeye tenezzül etmiyor. Büyüklerine saygılı, küçüklerine şefkatli. Yalan söylediği, cıvıttığı, dağıttığı görülmemiştir. Akıllı bilgili kültürlü, ahlaklı faziletli… Tam bir küçük beyefendidir o. Ötekisi: Yaygaracı, şirret, kavgacı, kırıp döken, gürültü üreten şamatacı biri. Daha ergenlik yaşına girmemiş, şiddet hareketlerine gezilere sivil darbe teşebbüslerine katılıyor, memleketi kurtarmaya çalışıyor. O kadar cahil ki, 1927’de vefat etmiş büyük dedesinin mezar taşındaki Türkçe kitabeyi okumaktan âciz. Bu hali devam ederse ileride yaman bir arivist olacak, devlete halka vatana zarar verecek. Hangisi hangisi?
* İki sürücü. Biri kurallara riayet ediyor. Adam gibi sakin ve dikkatli otomobil kullanıyor. Ötekisi püsküllü bela. Trafik kurallarını çiğniyor, lüzumsuz yere durmadan korna çalıyor, pencereden yola çöp atıyor, teybi sonuna kadar açmış ses kirliliği yapıyor. Sokakta yürürken oldukça sakin ama direksiyona geçince deliriyor, kuduruyor. Hangisi?
* İki Müslüman… Biri sahih inançlı, yüksek ahlak ve karakterli, faydalı bilgilerle mücehhez, namazında niyazında, güler yüzlü, herkese iyilik yapan, ihlaslı, herkesle iyi geçinen, hem Müslüman hem iyi insan… Erdemlerini, Müslüman olmayanların bile kabul ettiği bir kimse… Ötekisi hal Müslümanı değil, söz Müslümanı… Derin Müslüman değil, yüzeysel Müslüman… Gösteriş Müslümanı… Çenesi düşük, gıybet eder, yalan söyler, geveze ve zevzek… Eliyle ve diliyle insanlara zarar verir… Hep bana hep bana zihniyetine sahip. Ribaya, göz zinasına, rüşvete, harama bulaşmış… İlmihalini bilmez. Cemaat tarikat hizip fırka holiganlığı yapar… Mü’minleri sevmez… Olduğu gibi görünmez, göründüğü olmaz… Bu ikisinin hangisi iyi ve üstün Müslümandır?
