İYİ Partili vekil, Türkiye-İran sınırını kaçak geçti

Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler’e “Hudutlardan geçişlerin sorumlusu asker mi, yoksa kaçak geçişlere imkan tanıyan siyasi irade mi?” diye açık açık soran Türkoğlu, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’yı da sınırlarımız içindeki, sığınmacılar, mülteciler ve kaçaklar ile ilgili güncel rakamsal verileri Türk halkıyla paylaşmaya çağırdı.
Bursa Milletvekili Selçuk Türkoğlu’nun her iki bakanlığın yanıtlamasını talep ederek verdiği soru önergesi aynen şöyle:

“TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’na

Aşağıdaki sorularımın, Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanı Sn. Yaşar Güler ve İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya tarafından, Anayasa’nın 98. ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü’nün 96. ve 99. maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılması için gereğini saygılarımla arz ederim. 23-08-2023
Selçuk TÜRKOĞLU
İYİ Parti Bursa Milletvekili

Ülkemizin en önemli sorunlarından biri, sınırlarımızdaki kaçak geçişlerle ilgili yaşanan büyük problemlerdir. Özellikle Afgan kökenli kaçakların giriş yaptıkları Türkiye-İran sınırının sıfır noktasında, bir milletvekili olarak bizzat araştırma yaptım. Van ilimizin sınır ilçelerinde 4 gece 5 günlük bir çalışma yaparak somut bilgiler edindim. Sınır köylerimizde yerel halkla konuştum, kaçak girişlere aracılık edenleri dinledim, devlet adına zor koşullarda canla başla çalışan kamu görevlilerinin yorumlarını not ettim, özetle bu büyük sorunu pratikte deneyimleyerek önemli tespitlerde bulundum.
Van’ın Başkale, Özalp, Saray, Çaldıran gibi İran sınırındaki ilçelerine giderek, kaçak geçişlerin yaşandığı hudut köylerinde incelemeler yaptım. Sınır duvarlarının öncesindeki durum ile bugünü kıyasladım. Duvarların üzerine ayrıca çekilen dikenli tellerin yanı sıra, duvardan atlamaların olma ihtimaline karşı, sınır boyunca insan boyunu aşan derinlikte üç ayrı hendeklerin kazılmış olduğunu gördüm.
Bütün bu önlemlere rağmen, Van’ın Saray ilçesi Yukarı Tulgalı köyünde sınırın sıfır noktasından İran topraklarına güpegündüz girdim, 1,5 km ilerideki komşu İran köyüne giden yola çıktım ve geri dönerek yeniden duvarın bittiği noktadan ülkeme geri döndüm. Bu deneyimi yaşarken, hiç kimse bana, ‘Siz kimsiniz? Burada ne işiniz var?’ demedi. Şaşırtıcı ve üzücü olan da buydu.
Bu deneyimim bağlamında;

1- İçişleri Bakanlığı verilerine göre ülkemizde yaklaşık 1 milyon düzensiz göç ile gelen Afgan bulunmaktadır. Sınırlarımızdan içeri kaçak giren bu insanlar nasıl gelmiştir? Bunların yoğunlukla geldiği dönem olan 2016-2022 arası, hudutlarımızda uygulanan tedbirlerle bugünkü tedbirler arasında ne fark vardır?
2- Hudutlardan geçişlerin sorumlusu asker mi, yoksa askere gerekli desteği sağlamayan yasak mevzuat mı? Ya da mevzuatın uygulanmasından imtina eden veya gerekli mevzuat düzenlemelerinden kaçınarak kaçak geçişlere imkan tanıyan siyasi irade mi?
 
3- Milyarlarca liralık maliyetle duvar yapımına ihtiyaç duyulmasına neden olan, hudutlarımızdaki mayınların temizlenmesi konusunda Milli Savunma Bakanlığından görüş alınmış mıdır? Alındıysa ne cevap verilmiştir?
4- Askerin hudut güvenliğimizin sağlanması için yürürlükte bulunan yasal mevzuatı yeterli midir? Yoksa askerin silah kullanma yetkisi başta olmak üzere, başka ilave yetkilere ihtiyaç var mıdır?
5- Duvar yapıldıktan sonra İran, Irak ve Suriye sınırlarımızdan duvarları aşarak geçen kaçak göçmen sayısı nedir? Aynı şekilde, Yunanistan’ın Türkiye sınırına inşa ettiği duvarları aşarak geçiş yapan kaçak göçmen sayısı kaçtır?
6- İran ile ‘Geri Kabul Anlaşması’ yapılmış olsaydı, askerimizin sınır koruma hususunda eli çok daha güçlü olur muydu?

İÇİŞLERİ BAKANI’NA SORULAR:
Milletvekili Selçuk Türkoğlu’nun Meclis Başkanlığına, İçişleri Bakanlığı için verdiği soru önergesinde ise Bakan Ali Yerlikaya’dan yanıtlamasını istediği sorular şöyle:

1- Bugün itibarı ile resmî kayıtlara göre ülkemizde bulunan sığınmacı sayısı kaçtır, bunların kaçı geçici koruma kimlik belgesine sahiptir ve bulundukları illerimize göre sayısal dağılımları nedir?
2- Kayıt altında bulunan sığınmacıların ne kadarı ülkemize yasal yollardan giriş yapmıştır? Buna karşılık ülkemize kaçak yollardan girdikten sonra geçici koruma kimlik belgesine sahip olanların sayısı kaçtır?
3- Devletimizin kayıtlarına göre sığınmacıların vatandaşı oldukları ülkeler, rakamsal veriler baz alındığında sırasıyla hangileridir?
4- Bugünkü tarih itibarı ile sığınmacılar arasında, vatandaş olmayı bekleyenlerin sayısı kaçtır? Bunlar hangi illerimizde, ne tür koşullarda barındırılmaktadır?
5- Avrupa Birliği ülkelerinden, geri kabul anlaşması gereğince ülkemize geri gönderilen sığınmacı sayısı kaçtır? Bunların yüzde kaçı ülkemizde kalmış, yüzde kaçı geldikleri ülkelerine geri gönderilebilmiştir?
6- Aynı şekilde İngiltere ile yapılan geri kabul anlaşması gereğince ülkemize kaç sığınmacı geri gönderilmiştir? Bunların kaçı geldikleri ülkelerine gönderilebilmiş, kaç tanesi ise ülkemizde kalmıştır?
7- Resmî olarak kayıt altına alınanların dışında, ülkemiz sınırları içinde bulunan ‘kaçak’ yabancıların sayısı nedir? Oranlama yapıldığında en fazla kaçak göçmen sırasıyla hangi ülkelerden gelmiştir?
8- Ülkemizin doğu ve güneydoğusunda sınır güvenliği için bugüne kadar kaç kilometre duvar örülmüştür ve yapım işlemi tamamlandığında sınır duvarı uzunluğu toplamda kaç kilometre olacaktır?
9- Sınır duvarlarının boyutları güvenlik için yeterli midir, Trakya hududunda Yunanistan tarafından örülen duvarlarla kıyaslandığında boyut farkı var mıdır?
10- Duvar yapımı öncesinde kaç kilometrelik mayınlı alan temizlenmiş ve duvar yapımı ile birlikte bütün bu yapılanların ülkemiz bütçesine, parasal maliyeti ne kadar olmuştur?
11- Başkale hududu başta olmak üzere İran sınırının birçok yerinde kışın yağan yoğun kar duvar seviyesine ulaştığında ve kaçak geçişlere müsait hale geldiğinde ilave ne gibi tedbirler alınmaktadır?
12- Sınırlarımızda mayınlı alanların temizlenmiş olmasının, bölge halkının deyimiyle ‘sürü halinde’ geçişlere neden olduğu biliniyor. Sonrasında yapılan duvarın da geçişleri tam olarak engellememesi nedeniyle, yeniden ‘mayınlı tedbirlerin’ alınması öngörülüyor mu?
13- “Asker isterse sınırda kuş uçmaz!” yorumunu sıkça yapan yöre insanında, sınır güvenliği ile ilgili ‘siyasi zaaf’ kanısı hakim. Böyle bir algıya neden olabilecek bir gözleminiz veya tespitiniz var mı?
14- Kaçak geçişlere, İran tarafının izin verip çanak tuttuğuna ilişkin istihbari bilgi söz konusu mu? Sınırdaki yoğun geçişlerin İran askerinin bilgisi dahilinde yapıldığını teyit eder nitelikte somut veriler mevcut mu?
15- İran ile geri kabul anlaşmasının yapılmasının önerilmesi ve ülkemize kaçak yollarla girenlerin geri gönderilmesi için sınır güvenliğinin yeniden tesisine yönelik, herhangi bir raporlama çalışması söz konusu mu?
16- Avrupa Birliği ülkeleri ve İngiltere ile geri kabul anlaşması yapılmışken; doğu ve güneydoğu sınırımıza komşu ülkelerle geri kabul anlaşmalarının yapılmaması, sınırlarımızdaki güvenlik tedbirlerini ve askerimizin özverili çabalarını boşa çıkaran bir zaafı ortaya koymuyor mu?
17- Van ilimizin sınırları içinde bir ayağı Türkiye’de, bir ayağı İran’da olan insan tacirleriyle mücadelede hangi noktadayız? Adeta bir sektör haline gelen insan kaçakçılığını gerçekleştiren şebekelerle ilgili operasyonların rakamsal verileri nelerdir?
18- Bölgede meslek haline gelen kaçakçılıkla mücadele edilirken, yöre halkının gelir sağlayacağı istihdam olanakları yaratacak tedbirler alındığına ilişkin tespitleriniz var mı? İlgili bakanlıklarla istişare ederek, örneğin sınır bölgelerinde tarım ve hayvancılığın geliştirilmesi gibi farklı önermeleriniz oldu mu?
19- Hudutlarda görev yapan güvenlik birimlerimiz yeterli düzeyde özel yetki, beceri ve donanıma sahip midir? Son yıllarda sıkça önerildiği bilinen, bölgeye özgü bir ‘sınır komutanlığı’ oluşumunun, sorunun çözümünde köklü bir etki yaratacağı düşüncesini destekliyor musunuz?
20- İran'da mazotun 1 liranın altında olmasının ve pek çok ürünün Türkiye'ye oranla çok ucuz satılmasının, bölgedeki vatandaşlarımızın bu durumu sorgulamaya zorladığına şahitlik ediyor musunuz? Sınırın diğer tarafında elektrik, su, doğalgaz ve akaryakıtın neredeyse bedava kullanılmasının, kaçakçılığı teşvik eden durum yarattığına ilişkin tespitleriniz söz konusu mu?
21- Gümrük kapılarından vizesiz geçme muafiyeti verilen ülkelerin çokluğu ve girişlerde herhangi bir kriter aranmaması, yasal geçişlerin de mülteci başvurularına dönüşmesine yol açtığına dair verileriniz var mı?
22- Düzensiz göçmenler kadar, düzenli göçmenler de iddia edildiği gibi ciddi bir problem oluşturuyor mu? Elinizde turist vizesi ve kısa dönem ikamet vizesinin suistimal edildiğine, süresi dolanların geri gitmediklerine ilişkin raporlarınız mevcut mu?
23- Göç İdaresi başkanlığı yönetmeliğinin, istismara açık olan 31 E maddesi nedeniyle, Türkiye’de kalan yabancı sayısının 800 bine çıktığı resmî olarak açıklandı. Sınır güvenliğinin istenilen düzeyde sağlanması için bu maddenin tekrar düzenlenmesini talep ediyor musunuz?
24- Ayrıca aynı yönetmeliğin 31 C maddesi, ikamet izni olmadan çalışma izni alınmasını engellemiyor. Bu durum da yabancıların, vergi mükellefi olmadan merdiven altı işletmeleri açmalarına yol açıyor. Bu maddenin de mutlaka yeniden güncellenmesini istediniz mi?
25- Ülkemizde, yabancı öğrenci kabulünde kota sınırına uygun davranmayan ve oransal olarak çok fazla sayıda yabancı öğrenci kaydı yaparak, göçe davetiye çıkaran üniversiteler hangileridir? Bu kurumlara cezai işlem yönünden herhangi bir yaptırım uygulanıyor mu?