Ticaret dünyasının can damarı olan çeklerdeki sorunlar giderek büyüyor. Merkez Bankasının politika faiz artışın ardından piyasada yaşanan durgunluk, endişe verici bir boyut kazanmaya başladı. Karşılıksız çıkan çek sayısında bu yıl önemli bir artış yaşandı.
Bu yılın ocak-ekim döneminde, parasal değeri 43,7 milyar lirayı aşan 122,220 çekin karşılıksız çıkması dikkat çekti. Karşılıksız çıkan çek sayısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18, bu çeklerin tutarında ise yüzde 171,3 oranında artış yaşandı.
Aynı süre zarfında, 181,336 senet vadesinde ödenmediği için protesto edildi. Protesto edilen senet sayısında yüzde 27,5 oranında azalma olmasına rağmen, bu senetlerin toplam parasal değeri yüzde 37,7 oranında artarak 13,6 milyar lirayı buldu.
Karşılıksız çeklerdeki bu artışı yorumlayan Uluslararası Finans Uzmanı Dr. Murat Kubilay, “Piyasada yeterince para olmayınca, kredilere erişimde bir zorluk oluşunca, aynı zamanda perakende başta olmak üzere belli ticari alanlarda yavaşlama gerçekleşince ödemeler zorlaşıyor. Ve karşılıksız çeklerde bir artış oluyor” şeklinde konuştu.
Kubilay, 2019'da çok daha yüksek bir artış yaşandığını hatırlatarak, “Bu artış önceki döneme göre yüksek olsa da mevcut sıkılaştırma politikalarının sonucu olan sert artış değil. 2019’da hem batık banka kredilerinde hem piyasadaki genel tahsili gecikmiş alacaklarda hem de bu karşılıksız çeklerde çok daha yüksek artış görmüştük. Karşılıksız çekler uzun zaman sonra dikkat çekse de asıl seneye bu zamanlarda, yani bir yıllık sıkılaştırma sürecinin sonunda daha net bir şekilde görülecek. İşte o zaman 2019 ile kıyaslandığındaki duruma bakacağız. Aynı zamanda enflasyonla mücadele mesafe alınıp alınmadığını göreceğiz. Sıkılaştırmanın her ne kadar süre devam ettirileceği de dikkate alınarak yorumlamak gerekir” dedi.
Ayrıca, 1 Ocak-24 Kasım 2023 tarihleri arasında icra dairelerine gelen yeni dosya sayısında yüzde 61,3 artış yaşandı ve bu dönemde 12 milyon 341 bin dosya iletildi. Aboneliklerden kaynaklanan bazı alacaklardan vazgeçilmesiyle birlikte, 13 milyon 811 bin dosya ya sonuçlandırıldı ya da işlemden kaldırıldı. Dolayısıyla UYAP üzerinden açılan ve icra dairelerinde hala işlem gören dosya sayısı, 24 Kasım itibarıyla 21 milyon 754 bin olarak belirlendi.
