Türkiye'de, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydı bulunan vatandaşlar için yaş sınırı olmaksızın emeklilik imkanı sunan Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasası, birçok kişinin emeklilik hayallerini gerçekleştirmesine olanak tanımıştır. Bu düzenleme, belirli bir prim gün sayısını ve hizmet süresini tamamlamış olanları kapsamaktadır.
Erkekler için gereken hizmet süresi 25 yıl, kadınlar için ise 20 yıl olarak belirlenmiştir. Ayrıca, işe başlama tarihine göre ödenmesi gereken belirli bir prim gün sayısı da bulunmaktadır. EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlar için yaş şartını ortadan kaldırarak, emeklilik için gerekli diğer koşulları yerine getiren herkesin emekli olmasına imkan sağlamıştır.
Ancak, EYT kapsamı dışında kalan sigortalılar için hâlâ hem prim günü hem de hizmet süresi yanında yaş şartı da gerekmektedir. Emeklilik tarihini erkene çekmek isteyenler için mevcut yasalarda belirli durumlar bulunmaktadır. Bu durumlar, emeklilik sürecini hızlandırmak ve daha erken bir tarihte emekli maaşı almaya başlamak isteyenler için önemli fırsatlar sunuyor.
Türkiye'deki çalışanlar, emeklilik şartlarını ve süreçlerini anlamak için sürekli araştırmalar yapmakta ve bu konuda güncel bilgilere ulaşmaya çalışmaktadırlar. Emeklilik, birçok kişi için düzenli bir gelir kaynağına sahip olmanın yanı sıra, çalışma hayatının sona ermesi ve kişisel zamanlarını daha özgürce kullanabilme imkanı anlamına gelmektedir. Bu nedenle, emeklilik koşulları ve süreçleri, Türkiye'deki milyonlarca çalışan için büyük önem taşımaktadır. EYT yasası ve diğer emeklilik düzenlemeleri, bu süreçlerde kritik bir rol oynamaktadır.
ÇOCUK AVANTAJI
Çalışan anneler, çocuk sahibi olmanın getirdiği avantajlardan yararlanarak, emeklilik haklarında önemli iyileştirmeler elde edebiliyorlar. Üç çocuğa kadar yapılan borçlanma ile toplamda altı yıl gibi bir süre emeklilik yaşından düşülebiliyor, bu da erken emekliliğin kapısını aralıyor. Anahtar nokta, çocukların annenin sigortalı olmasından önce dünyaya gelmiş olması gerektiği. Ayrıca, stajyer anneler için de benzer bir düzenleme mevcut; staj sonrası doğan çocuklar için yapılan borçlanma, sigorta başlangıç tarihini geriye çekebiliyor.
ASKERLİK
Erkek çalışanlar için de askerlik süresi, emeklilik yaşını geri çekme ve ek prim kazanımı sağlama gibi avantajlar sunuyor. Askerlik görevi sigortalı olmadan önce tamamlanmışsa, borçlanılan süre kadar sigorta başlangıç tarihi geriye alınabiliyor, bu da daha erken bir emeklilik fırsatı anlamına geliyor.
KISMİ EMEKLİLİK
Kısmi emeklilik ise, belirli bir süre çalışıp gerekli prim gününü dolduranlara, daha fazla çalışma zorunluluğu olmaksızın emeklilik imkanı tanıyor. Kadınlar için bu yaş sınırı 58, erkekler için ise 60 olarak belirlenmiş durumda. 9 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için geçerli olan bu düzenleme, sonrasında sigortalı olanlar için prim gününü 4500'e ve yıl şartını 25'e yükseltiyor. Eğer bir erkek çalışan 15 yıl ve 3600 gün prim ödemiş ve 55 yaşına gelmişse, kadın çalışan ise 50 yaşını doldurmuşsa, kısmi emeklilikten yararlanma hakkına sahip oluyor.
YÜZDE 60 RAPOR
İş gücünün en az yüzde altmışını kaybeden bireyler, gerekli sağlık raporunu temin ederek erken emeklilik hakkı kazanabilmektedir. Bu süreç için asgari 1800 gün prim ödeme şartı bulunmaktadır ve yaş kriteri söz konusu değildir. Erken emeklilik için, Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan alınacak bir hastane sevk belgesi gereklidir. Hastane tarafından düzenlenecek olan sağlık kurulu raporu, SGK tarafından onaylandığında, emekli aylığı bağlanmaktadır. Ancak, malulen emekli olan kişilerin çalışmaları halinde, emekli aylıkları kesilmektedir.
VERGİ İNDİRİMİ
Çalışanlar, yüzde 40 veya daha fazla engellilik oranına sahip olduklarında ve vergi indiriminden yararlandıklarında, yaş sınırı olmaksızın, işe başlama tarihlerine göre değişen bir süre zarfında, 15 yıl ve 3 bin 600 gün ile 18 yıl ve 4680 gün arasında emekliliğe hak kazanabilmektedirler. Engelli bireyler emeklilik haklarını kullanmaya başladıklarında da çalışmaya devam edebilir ve bu durum maaşlarının kesilmesine yol açmaz.
YURT DIŞINDA YAŞAYANA AVANTAJ
Erkek sigortalılar, yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonraki çalışma dönemlerini, emeklilik haklarına dahil etmek üzere satın alma imkanına sahiptirler. Kadın sigortalılar da benzer şekilde, 18 yaşından itibaren yurt dışında geçirdikleri zamanı, Türkiye'deki emeklilik haklarına ekleyebilmek için satın alabilmektedirler. Bu süreç, yurt dışında yaşayan ve çalışan vatandaşların, Türkiye'de emekli olma yolunda önemli bir adım atmalarını sağlamaktadır.
YIPRANMA
Zorlu meslek gruplarında görev yapan kişiler; madencilik, gazetecilik ve denizcilik gibi alanlarda çalışanlar, emeklilik haklarına erişebilmek için sigortalılık sürelerine ek günler alabiliyor ve işe başlama tarihlerini daha önceki bir tarihe çekebiliyorlar. Emeklilik şartları arasında, prim ödeme gün sayısına eklenen günlerin yanı sıra, bu sürenin yarısı kadarı yaş limitinden de düşülmekte, böylece çalışanların daha erken emekli olmaları mümkün hale geliyor. Bu düzenleme, ağır iş koşullarında çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumayı amaçlamaktadır.
ANNEYE PRİM
1 Ekim 2008'den itibaren, engelli çocukları olan anneler için sosyal güvenlik primleri üzerinden önemli bir düzenleme yapılmıştır. Bu annelerin ödedikleri primlerin dörtte biri, toplam prim gün sayılarına ilave edilerek, emeklilik haklarına katkıda bulunmaktadır. Ayrıca, bu eklenen süreler yaş hesaplamasından da çıkarılmakta, böylelikle anneler daha az çalışmış olmalarına rağmen, sanki bir yıl fazladan çalışmış gibi emeklilik avantajlarından yararlanabilmektedirler. Örneğin, dört yıl çalışmış bir anne, bu düzenleme sayesinde beş yıl çalışmış gibi sayılarak, daha erken bir yaşta emekli olma imkanı bulabilmektedir.
Kaynak: Haber Global